AMPERMETRE NEDİR

[SaNcArHaN]

AMPERMETRE Alm.

Amperemeter, (n), Fr. Ampéremétre (m), İng. Amperemeter. Bir iletkenden geçen elektrik akımının şiddetini ölçen alet. Akım şiddeti birimi “Amper”dir. Akım şiddeti aletten doğrudan doğruya okunur. Kadran; amperin askatlarına göre bölümlere ayrılmış cetveldir. Düşük şiddetteki elektrik akımını ölçen alete de “Galvanometre” adı verilir. Bir ampermetrenin ölçebileceği akım sınırlıdır. Daha büyük akımları ölçebilmek için “şönt” ismi verilen muhtelif akım bölücü dirençler kullanılır. Şöntler cihaza dıştan bağlanacak şekilde özel olarak manganlı metalden imal edilmiştir. Ampermetreden okunan değer ile şönt üzerinde yazılı değer çarpılırsa devreden geçen akım ölçülmüş olur.Kullanma sahası farklı ve yapılış esaslarına göre isimlendirilmiş değişik ampermetreler vardır.Döner çerçeveli ampermetre: Elektromagnetik bir ampermetredir. Çalışma prensibi: Daimi bir mıknatısla bu mıknatısın kutupları arasında uygun bir eksen etrafında dönen bobinden (çerçeve) meydana gelmiştir. Akım geçtiği zaman bu akımın şiddetiyle orantılı bir magnetik alan meydana gelir. Çerçeve arasında bulunduğu kutuplardan biri tarafından çekilirken, diğeri tarafından itilir ve akımın şiddetine göre döner. Yani akım ne kadar şiddetli ise çerçevenin dönme açısı o kadar büyük olur. Bobine gelen akım kesildiğinde spiral bir yay, bobini eski durumuna getirir. Döner bobine tesbit edilen gösterge, kadrandan akım şiddetinin okunmasını sağlar.Yumuşak demirli ve sabit bobinli ampermetre: Genellikle düşük frenkanslı alternatif akımların ölçülmesinde kullanılır. Esas olarak yumuşak demirden yapılmış silindir şeklindeki sabit bir bobinden meydana gelir. Yumuşak demir, bir göstergeye bağlı olup bobinden akım geçmeye başlayınca, hareket ederek göstergeyi akım şiddetini gösteren bölmeye getirir. Yapılışı basit olduğundan ekonomiktir ve yaygın olarak kullanılır.
Termik ampermetreler: Bu tip ampermetreler, akımın iletkenden geçerken hasıl ettiği ısı esasına dayanır. Uçları sabit bir tel, akımın hasıl ettiği ısı ile uzar, bu uzama, telin uçları sabit olduğu için kıvrılma şeklinde olur. Bu telin ortasında bir telle bağlı olan makaranın merkezinde bulunan bir gösterge vardır. Telin akımla ısınması ile makara çekilir ve gösterge kadran üzerinde hareket eder. Modern termoelektrik ampermetrelerde termo elektrik kulp tarafından verilen akım şiddeti bir galvanometre ile ölçülür. Bu tür ampermetreler radyo, TV ve elektronik aletlerdeki yüksek frekanslı akımların ölçülmesinde kullanılır.




Analog veya dijital olarak iki ayrı türde kullanılabilen ölçü aletleridir. Yapım amaçlarna göre bir kaç Miliamper'tan yüzlerce Amper'e kadar ölçüm yapabilirler.Akım ölçerler.Bu ölçüm DC veya AC akım ölçümü olabilmektedir. Gerilim ölçümünüde beraber yapan ölçü türünede (dirençle beraber) wattmetre adı verilmektedir. AKIMÖLÇER olarakta bilinir. Üzerinde büyük akım değerleri ölçüleceğinde; düzenek içinden ölçülecek akımın bir bölümü geçirilir. Akımın geri kaln büyük bir bölümünü ise aygıta paralel olarak bağlanan bir şönt devresi taşır. Çok küçük akım değerleri ölçülmek istendiğindeyse ; galvonometre adı verilen küçük akım değerlerini ölçen (miliamper, mikroamper..) düzenekler kullanılır. Her koşulda da farklı düzenekler kullanıldığından günümüzde bu özellikleri tek çatı altında toplayan çok amaçlı ampermetrler geliştirilmiştir.
Analog veya dijital olarak iki ayrı türde kullanılabilen ölçü aletleridir. Yapım amaçlarna göre bir kaç Miliamper'tan yüzlerce Amper'e kadar ölçüm yapabilirler.Akım ölçerler.Bu ölçüm DC veya AC akım ölçümü olabilmektedir.



Gerilim ölçümünü de beraber yapan ölçü türüne de (dirençle beraber) wattmetre adı verilmektedir. AKIM ÖLÇER olarak da bilinir.

Üzerinde büyük akım değerleri ölçüleceğinde; düzenek içinden ölçülecek akımın bir bölümü geçirilir. Akımın geri kaln büyük bir bölümünü ise aygıta paralel olarak bağlanan bir şönt devresi taşır.

Çok küçük akım değerleri ölçülmek istendiğindeyse; galvonometre adı verilen küçük akım değerlerini ölçen (miliamper, mikroamper..) düzenekler kullanılır. Her koşulda da farklı düzenekler kullanıldığından günümüzde bu özellikleri tek çatı altında toplayan çok amaçlı ampermetreler geliştirilmiştir.

AMPERMETRELERİN ÇALIŞMA PRENSİPLERİ:

Çalışma prensipleri;en zayıf elektrik akımının iletken tel sarılı bir bobini bir mıknatısa dönüştürme özelliğine dayanır. Bu durumu döner bobinli ampermetrelerle açıklarsak; silindir biçimde demirden bir gövdeye tutturulmuş küçük bir bobinden bahsedebiliriz. Bobin at nalı biçiminde bir büyük ve güçlü bir mıknatısın arasına tutturulmuştur.

Çok duyarlı olmasına rağmen sadece doğru akım ölçmede kullanılır. Yeri gelmişken neden sadece doğru akım ya da neden sadece alternatif akım(AC) sorusunun cevabı kurulan düzeneklerde sadece tek yönlü akım dolaşmasına izin verilmesi olabilir.


AMPERMETRE ÇEŞİTLERİ:

Ampermetrler çeşitliklerine göre farklı çalışma prensipleri ve duyarlılıklar gösterirler.Bu çeşitten bir olan D'Arsonval ampermetresi; doğru akımı 0.1-2 arası duyarlılıkta ölçmektedir.Aynı şekilde bir elektrodinamik ampermetre hem doğru hemde alternatif akımda kullanılır ve duyarlılık aralığı 0.1-0.25 arasındadır.


Haraketli parça taşımayan sayısal ampermetreler ; ölçülen anlog akımın sayısal devreye çevrirken temelde prensip olarak bir integratör devreyle bir ADC kullanırlar. Sayısal ampermetrelerin çoğunun duyarlılığı %1 'in üzerindedir.Özellikle alternatif akımları ölçmede kullanılan ısıl ampermetrede; ölçülen akım tarafından ısıtılan termokupl (termoelektrik çift) doğan çok ufak gerilim; bir milivoltmetreyle ölçülür.